S. မင်းခိုက်သူ
၁၉၇၄ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် စာသင်ကျောင်း များ၌ ထိုသူငယ်တန်းဖတ်စာအုပ် သုံးမျိုးသည် သင် ယူနိုင်ခွင့် ရှိ/မရှိသေချာစွာ မသိရချေ။ ငယ်စဉ်က နေလာခဲ့သော မူလတန်းစာသင်ကျောင်း၌ ကရင် သူငယ်တန်း ဖတ်စာအုပ်ကို သင်ယူခြင်း၊ သင်ပေး ခြင်း၊ လုံးဝမတွေ့ရှိခဲ့ပေ။ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ တစ်ခုလုံး၌ ကရင်စာပေနှင့်လုံးဝ အဆက်အသွယ် ပြတ်သွားခဲ့လေသည်။ ကရင်စာပေ အမှောင်ထု ကျ ရောက်သော ခေတ်ကာလတစ်ခုဟု ဆိုရပါမည်။
ထိုနောက်ပိုင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် စီးပွား ရေး၊ ပညာရေး စသည့်အဘက်ဘက်က ကျဆင်းလာ ခဲ့သည်။ ပြည်သူလူထုသည်လည်း ဆင်းရဲတွင်းထဲကျ ရောက်လာတော့သည်။ ချမှတ်ကျင့်သုံးလာသော မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်သည်လည်း မအောင်မြင် ပေ။ ထို့ကြောင့် ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ ရောက်လာသည့်အခါ လူထု အုံကြွမှုဒီမိုကရေစီ အရေးအခင်းကြီးသည် ပေါ်ပေါက်လို့လာခဲ့သည်။ ထိုအခါ နိုင်ငံတော် ငြိမ် ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့ ဗိုလ်ချုပ်စော မောင်နှင့်အဖွဲ့သည် တိုင်းပြည်အာဏာ သိမ်းလိုက် လေသည်။ နှစ်၃ဝ နီးပါးရောက်လာသည့်အခါ ငြိမ် ဝပ်ပိပြားရေးအဖွဲ့သည် နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာ ရေးအဖွဲ့(နအဖ)အဖြစ် နာမည်ပြောင်းပြီး နှစ် ၂ဝ ကျော် အုပ်ချုပ်ပြန်သည်။ ထို့ကြောင့် ကရင်စာပေ တစ်ခုတည်းတွင် မဟုတ်ဘဲ တိုင်းရင်းသားစာပေ အားလုံးသည် ပျောက်ကွယ်လုမတတ် အမှောင်ထုထဲ သို့ ဆက်လက်ကျရောက်သွားလေသည်။
ယခုတစ်ဖန် နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်း အပြောင်း အလဲကြောင့် ၂၀၁ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ တက်လာသည်။ ၂၀ဝ၈ ခုနှစ်၊ နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ တိုင်း ရင်းသားစာပေကို သင်ကြားခွင့်ပြုကြောင်းနှင့် လို အပ်ပါက နိုင်ငံတော်က ကူညီမည်ဖြစ်ကြောင်းစသည့် မိန့်ကြားသလို ‘ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံ တော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ မူကြမ်း ပုဒ်မ ၂၂၊ ၃၅၄/၃၅၆’ တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားပါသည်။
ထို့ကြောင့် ‘၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ ဇွန် ၁၅ ရက်နေ့တွင် ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုပညာရေးဝန်ကြီး က တိုင်းရင်းသားဘာသာစကား သင်ကြားရေး အစည်းအဝေးတွင် တိုင်းရင်းသား ဆရာ/မ ကြီးများ အား အောက်ပါအတိုင်း မှာကြားချက်ကို တွေ့ရှိရပါ သည်။
(က) တိုင်းရင်းသားဘာသာ စကားကို ကျောင်းချိန်ပြင်ပတွင် သင်ကြားရန် လျာထား ကြောင်း။
(ခ) သင်ခန်းစာနှင့် ဆရာလက်စွဲများ အခြေခံ ပညာ သင်ရိုးညွှန်းတမ်း၊ သင်ရိုးမာတိကာနှင့် ကျောင်းသုံးစာအုပ်ကော်မတီက ဦးဆောင်၍ တိုင်း ရင်းသား စာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအသင်း (သို့) တိုင်း ရင်းသားစာပေ ပြန့်ပွားရေးအဖွဲ့တို့မှ တာဝန်ရှိသူများ ပူးပေါင်းရေးဆွဲရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ၂ လအတွင်း အပြီးအစီး ပြုစု၍ ပြန်လည်တင်ပြရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တိုင်းရင်းသားဆရာ/မများ၊ တိုင်းရင်းသားဘာသာ စကား ကျွမ်းကျင်သူများ ဝိုင်းဝန်းစုပေါင်း ပြုစုရမည် ဖြစ်ကြောင်း။
(ဂ) တိုင်းရင်းသားဘာသာ အထူးပြု ဆရာ /မများအဖြစ် လေ့ကျင့် ပျိုးထောင်ရမည် ဖြစ် ကြောင်း။
(ဃ) တိုင်းရင်းသား ဘာသာစာပေကို သူငယ် တန်း၊ ပထမတန်း၊ ဒုတိယတန်းများဖြစ်ကြသော မူလတန်းအောက်ဆင့်၌ စတင်သင်ကြားပေးရန် လျာထားပါကြောင်း’ စသည့်လမ်းညွှန်ချက် ပေးလာ သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။
အထက်ပါ ညွှန်ကြားချက်များအရ ကရင်စာပေ ပြန်လည် သင်ကြားနိုင်ရေးအတွက် သင်ရိုးညွှန်းတမ်း ဖတ်စာအုပ်များ ပြုစုရေးကိစ္စမှာ မဖြစ်မနေ လွန်စွာ လိုအပ်လာလေသည်။ ထို့ကြောင့် ]ကရင်လူကြီး များတွင် တာဝန်ရှိသဖြင့် ၇.၇.၂၀၁၂ ရက်နေ့တွင် ဘားအံမြို့၌ ကရင်စာပေပညာရှင်များ အစည်း အဝေးတစ်ရပ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ် နိုင်ငံတော်က ပြဌာန်းထားပြီးဖြစ်သော (စဝှော်ကရင်၊ အရှေ့ပိုးကရင်၊ အနောက်ပိုးကရင်) တိုင်းရင်းသား ဘာသာ ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်များကို ဆက်လက်အသုံးပြုခွင့် ပေးပါရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး စာအုပ်များကိုပါ တပါ တည်း တင်ပြနိုင်ခဲ့ပါသည်’ ကို တွေ့ရလေသည်။
ထို့ပြင် ကရင်တိုင်းရင်းသားစာပေကိုလည်း ကျောင်းတွင်းစာသင်ချိန်များ၌ ဘာသာရပ်တစ်ခု အနေဖြင့် သင်ကြားခွင့်ပြုပေးရန်ကိုလည်း ထို အစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်ကို တွေ့ရပါ သည်။ စင်စစ် ကရင်လူမျိုးအများစုသည် ကရင်ပြည် နယ် တစ်ခုတည်းတွင် နေထိုင်ကြသည် မဟုတ်ပဲ အခြားသော တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ် (တနသင်္ာ ရီတိုင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်း၊ ဧရာဝတီတိုင်း၊ ပဲခူးတိုင်း၊ မွန်ပြည်နယ်) ၅ ခုတို့တွင် နေထိုင်လျက် ရှိကြပါ သည်။ ဤတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်တို့တွင် နေ ထိုင်ကြသော ကရင်လူမျိုးများသည် ကရင်ဘာသာ စာပေကို သင်ကြားနိုင်ရန် များစွာ လိုအပ်လျက် ရှိပါသည်။
ထိုအခါ ယခင်ရှိခဲ့ဖူးသည့် ပိုးကရင်သင်ရိုးဖြစ် သော သူငယ်တန်း၊ ပထမတန်း၊ ဒုတိယတန်း ဖတ် စာအုပ်များကို သက်ဆိုင်ရာက ပြန်လည် ရိုက်နှိပ် ဖြန့်ဝေလာသည်။ စကောကရင်စာအုပ်ကိုလည်း ထို့တူ ရိုက်နှိပ်ဖြန့်ဝေလာခဲ့သည်။
သို့သော် ထွက်ရှိလာသော ထိုသင်ရိုးကရင် ဖတ် စာအုပ်များသည် ထွက်ရှိသည့် ခုနှစ်သက္ကရာဇ် မပါရှိသလို စာလုံးမှားယွင်းမှု၊ စာလုံးကျကျန်မှု၊ စာ မျက်နှာ ရှေ့နောက်ပြောင်းပြန်ဖြစ်မှု စသည်များစွာ တွေ့ရလေသည်။ ထိုစာအုပ်များသည် ‘တိုင်းရင်း သားဘာသာ စာပေပြုစုရေးအဖွဲ့မှပြုစုသည်’ ဟု ဖတ်စာအုပ်မျက်နှာဖုံး၌ ရေးထားသည်ကို တွေ့ရပါ သည်။ ထို့ကြောင့် နောက်ပြန်ထွက်လာသည့် စာအုပ်များမှာ အမှားပြင်ဆင်ချက်ပါ ထည့်သွင်းပေး ထားသည်ကို တွေ့ရလေသည်။ ဤသို့ဖြစ်ရသည်မှာ အလောတကြီး စာအုပ်ထွက်ရှိလိုသဖြင့် စာအုပ် ဂရုစိုက်မှု၊ ပရုဖတ်ရှုမှု လွန်စွာအားနည်းခဲ့သည်ဟု ဆိုရပါမည်။ ရှေးကရင်ဖတ်စာအုပ်များသည် ခုနှစ် သက္ကရာဇ် အတိအကျပါရှိသည်။ စင်စစ်စာအုပ်များ ၏ သက်တမ်းသိရှိရန်မှာ ခုနှစ်များသည် မဖြစ်မနေ ပါဝင်ရမည်ဖြစ်သည်။ စာအုပ်များ၏မွေးနေ့ ခုနှစ် ပင် ဖြစ်သည်။
အထက်ပါ ၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက လမ်းညွှန်မှု ပေးပြီးနောက် ကျောင်းချိန်ပြင်ပ တိုင်း ရင်းသားစာပေ သင်ကြားရေးကို ၂၀၁၃/၂၀၁၄-ခုနှစ်၊ ပညာသင်နှစ်တွင် စတင်ခွင့်ပြု သင်ကြားစေခဲ့ ပါသည်။ ထိုသို့ခွင့်ပြုရာတွင် အခြေခံပညာကျောင်း များ၌ မူလတန်းအောက်အဆင့်ကိုသာ တိုင်းရင်းသား စာပေများကို ကျောင်းချိန်ပြင်ပတွင် သင်ကြားစေ ခြင်းဖြစ်ပါသည်။
သို့သော် တိကျသည့် ညွှန်ကြားချက်များ ထုတ် ပြန်မှုမရှိခြင်း၊ စာအုပ်၊ စာပေ မလုံလောက်ခြင်း၊ ဆရာ/မများ တာဝန်ပေး သင်ကြားရာတွင် ရှင်းလင်း မှု မရှိခြင်း၊ ထောက်ပံ့ကြေး မလုံလောက်ခြင်း၊ တိုင်း ရင်းသားစာပေ သင်ကြားနိုင်ခွင့်မှာ ကျောင်းအုပ်လက် ထဲတွင်သာ ပုံအပ်ထားခြင်း၊ ကရင် ဆရာ/မများနှင့် ကရင်ကျောင်းသားများ ရှိသော်လည်း ကရင်စာပေ သင်ကြားခွင့် မရသောကျောင်း များစွာ ကျန်ရှိနေသေး ခြင်းစသော အကြောင်းများစွာတို့ကြောင့် ၂၀၁၃/ ၂၀၁၄ ခုနှစ် ပညာသင်နှစ် ရောက်ရှိသည့်တိုင် အများစုကျောင်းများသည် ကရင်စာပေသင်ကြားရာ၌ သူငယ်တန်းအဆင့်သာရှိနေသည်ကို တွေ့ရလေ သည်။ သို့တွက်ကြောင့် လိုအပ်ချက်များစွာ ရှိနေ သေးကြောင်းကို တွေ့ရမည်ဖြစ်ပါသည်။
ထို့ပြင် ၂၆/၉/၂၀၁၇ ရက်နေ့တွင် နေပြည်တော် ၌ တိုင်းရင်းသားစာပေသင်ကြားမှု နှင့်စပ်လျဉ်း၍ တစ်ဖန်ထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခါ ထွက်ပေါ်လာပြန်သည် ကို တွေ့ပါသည်။ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာနနှင့် ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနတို့ ပူးပေါင်း ညှိနှိုင်း၍ တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များရှိ အခြေခံပညာ ကျောင်းများတွင် လက်ရှိတိုင်းရင်းသား ဘာသာ စာပေသင်ကြားနေသော တိုင်းရင်းသား ဆရာ/မများကို နေ့စားလပေး ဆရာ/မ (Teaching Assistant) များအဖြစ် ခန့်ထားဆောင်ရွက်မည် ဖြစ် သည်။
၎င်းပြင် လက်ရှိတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော တိုင်းရင်းသား ဘာသာစာပေသင်ဆရာ/မများကို သတ်မှတ်ထားသော စည်းကမ်းများအတိုင်း လိုက်နာ ပြီး ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်လိုလျှင် ဆန္ဒပြု လွှာ ထောက်ခံချက်များကို သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရအဖွဲ့ များသို့ တင်ပြလျှောက်ထားနိုင်ကြောင်း ပါရှိလေ သည်။ သို့တွက်ကြောင့် တိုင်းရင်းသားဘာသာ စာပေကို သင်ကြားလိုသော ဆရာ/မများအတွက် အခွင့်အလမ်းတစ်ခု ရရှိလာသည်ကို တွေ့ရပါ သည်။
ယခုအခါ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရန်ကုန် တိုင်းဒေသကြီးရှိ အစိုးရစာသင်ကျောင်းများ၌ စကောကရင်စာပေနှင့် ပိုးကရင်စာပေနှစ်မျိုးကိုသာ သင်ကြားပေးလျက်ရှိပြီး ကရင်ပြည်နယ်တွင် ကရင် စာပေ ၂ မျိုး၊ ၃ မျိုးမက သင်ကြားပေးလျက်ရှိကြောင်း သိရပါသည်။ ကျန်ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးများ၌ အများဆုံး စကောနှင့် ပိုး ကရင်စာပေနှစ်မျိုးကို သင်ကြားပေးလျက်ရှိကြသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရသည်မှာ တစ်ခုတည်းသော ကရင်အမျိုးသားစာပေ မရှိသေး ခြင်းကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။
ယခုမျက်မှောက်တွင်လည်း ကရင်စာပေ အပါ အဝင် တိုင်းရင်းသားစာပေများသည် ဒီမိုကရေစီ အစိုးရခေတ် ဒုတိယအကြိမ် အစိုးရသက်တမ်းတွင် ဆက်လက်ပြီး စာသင်ကျောင်းများ၌ သင်ကြားခွင့် ရရှိလျက်နေပါသည်။ အစိုးရစာသင်ကျောင်းများ၌ စနစ်တကျ လွတ်လပ်စွာ သင်ကြားခွင့်ရရှိ နေသမျှ အနာဂတ်တွင် ကရင်စာပေသည် အသက်တစ်ဖန် ပြန်လည် ရှင်သန်လာလိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။ အခြား တိုင်းရင်းသားစာပေများသည်လည်း ထို့တူ ပြန်လည်ရှင်သန်လာမည်ဖြစ်သည်။ ပြန်၍သုံးသပ်ရ ပါက လွတ်လပ်ရေးရပြီးသည်မှစ၍ (၁၉၅၈-၂၀၁၂)ခုနှစ်အထိ ၅၄နှစ်အတွင်း (စကော၊ ပိုး)ကရင်စာပေ သည် စာသင်ကျောင်းများ၌ လွတ်လပ်စွာ သင် ကြားခွင့် မရရှိခဲ့သဖြင့် ကရင်စာပေအမှောင်ထုကျ ရောက်သောခေတ်ဟု ဆိုရပါမည်။ သို့သော် အရှေ့ ပိုးကရင်စာပေသည် ပြန်လည်၍ ဖော်ထုတ်နိုင်ခွင့် ရရှိခဲ့သည်ကိုလည်း တွေ့ရှိရပါသည်။
ပြန်လည်၍ ခြုံကြည့်ပါက ထိုဆောင်ရွက်ခဲ့သမျှ ကရင်စာပေသင်ကြားရေး အဆင့်များသည် ကရင် စာပေ မပျောက်ပျက်ရအောင် ထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့သည့် အဆင့်တွင်သာရှိပြီး ကရင်လူမျိုးတိုင်းတွင် ကရင် စာပေ တတ်မြောက်မှု ကျေနပ်လောက်သည့် အဆင့်သို့ မရောက်သေးချေ။ တိုင်းရင်းသားတိုင်း တန်းတူရှိရေး၊ ကိုယ့်ကြမ္မာကိုယ် ဖန်တီးနိုင်ခွင့် ရရှိ သည့် အခြေခံဥပဒေ ရပိုင်ခွင့် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင် စု တည်ဆောက်နိုင်သည်အထိ လိုအပ်လျက် ရှိပါ သည်။ မိမိစာပေ သင်ကြားခွင့်ရှိရုံနှင့် မလုံလောက် သေးဘဲ ဥပဒေအရ တိုင်းရင်းသားတိုင်း မိမိတို့စာပေ ကို တတ်ကို တတ်မြောက်ရမည်ဖြစ်သလို အတန်း လိုက် တိုင်းရင်းသားစာပေ ဘာသာရပ်တစ်ခုကို ရာနှုန်းပြည့်အမှတ် မဟုတ်သည့်တိုင် သင့်တော်သည့် အောင်မှတ်တစ်ခုအဖြစ် ထည့်သွင်း၍ ဖြေဆိုစေပြီး အစီအမံများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။
စာကြွင်း။ ဤဆောင်းပါးသည် လွတ်လပ်ရေး ရရှိပြီးသည်မှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ ကရင်စာပေ အခြေ အနေကို တင်ပြထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ဂျပန်ခေတ် (၁၉၄၂-၁၉၄၃)ခုနှစ်တွင် ကရင်စာပေသည် သင် ကြားမှု မရှိသလို လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုကာလ (၁၉၄၄-၁၉၄၇)ခုနှစ်တွင်လည်း ကရင်စာပေ သင် ကြားမှု ရှိလိမ့်မည်မဟုတ်ပေ။ ယင်းခုနှစ်ကာလ များတွင်လည်း ကရင်စာပေသည် အမှောင်ထုထဲတွင် ကျရောက်လို့နေပေလိမ့်မည်။
ကျမ်းကိုး-
၁။ ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ၊ သတင်းလွှာ၊ အမှတ် ၆၊ ၂၀၁၂ ခု၊ နိုဝင်ဘာလ ၃၀။ စာပေမြင့်မှ လူမျိုးတင့်မည်။ (စောဟားရေစီ)
၂။ မူရင်းအရှေ့ပိုး၊ အနောက်ပိုး ကရင်သင်ပုန်းကြီး စာအုပ်
၃။ ကရင်နိုင်ငံရေးခရီးအကျဉ်း (မန်းထိန်ဝင်း စိန်)
၄။ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း အတွဲ(၄)
၅။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းရင်းသား ယဉ် ကျေးမှု ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံများ။ ၁၉၆၇-ခု။
၆။ တက္ကသိုလ်ကရင်မဂ္ဂဇင်း၊ ၁၉၈၁/၈၂။ တိုင်း ရင်းသား ကရင်အမျိုးသားစာပေ၊ နိုင်ငံ့ဂုဏ် ရည်ပထမဆင့်၊ သရာသာထို။
၇။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ၊ ပညာရေးဝန်ကြီးမိန့်ခွန်း ၂၆/၉/၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ နေပြည်တော်သတင်း
S. မင်းခိုက်သူ (P.T.N)
